In tema di diritto processuale

 

 

- Ne bis in idem.

- Semel iudex, semper iudex.

- Lite pendente, nihil innovetur.

- Ubi jus, ibi obligatio.

- Qui vult finem vult et media.

- Unus testis nullus testis (1573)

- Testis est oculus longus iudicis; peritus autem longus intellectus.

- Qui certus est certiorari ulterius non oportet (R. J. Bonifacii VIII).

- Jura novit Curia!

- Iustitiae dilatio est quaedam negatio (Ulpiano).

- Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendum.

- Prima Sedes a nemine iudicatur (1404).

- Nemo iudex sine actore.

- Necessitas non novit legem.

- Aequitas est iustitia dulcore misericordiae temperata.

- Praesumptio non excludit obligationem.

- Distingue tempora et concordare jura!

- Non sunt numeranda, sed valutanda! (riferito ai testi in un processo).

- Non multa sed multum!

- Qui simulat semper totaliter simulat!

 

 

 

 

Sull'interpretazione dottrinale della legge (can. 17)

 

 

- Verba aliquid operari debent.

- Verba singularia singulariter sunt intelligenda.

- A rubro ad nigrum valet illatio.

- Per nigrum corrigitur rubrum.

- "...quia plerumque, dum proprietas verborum attenditur, sensus veritatis amittitur" (R. J. 88).

- Generi per speciem derogatur (R. J. 34).

- Peculiare praevalet generali (can. 53)

- Inter aequalia prius tempore (can.67).

- Qui prior est tempore, potior est iure (R. J. 54 vedi can. 67 §2).

- Exceptio firmat regulam.

- Inclusio unius est exclusio alterius.

- Ubi eadem est ratio, eadem debet esse iuris dispositio (regola della analogia iuris).

- Ubi lex non distinguit neque nos distinguere debemus!

- Nemo potest ad impossibile obligari.

- Involontarius nequit gravari (cann. 61 e 71: vedi: sufficit non usus).

- Data pro externo et pro interno valent (vedi can.64)

- Quae sunt in foro interno ignorantur (vedi can.64).

- Quod in gratiam alicuius conceditur non est in eius dispendium retorquendum (R. J. 61 vedi can. 77).

- Decet beneficium concessum a principe esse mansurum (R. J. 16 vedi can. 78 §1)

- Privilegium personale personam seqitur et extinguitur cum persona (R. J. 7 vedi can. 78 §2)

- Ad arbitraria nulla potestas (vedi can. 90).

- Consensus iniuste denegatus pro datur habetur (PAN. X.III.I.9 vedi can. 127 §3).

- Post sententiam urget in conscientia (damna reparanda; can. 128).

- Provisio semper urget (vedi can. 151).

- Sede vacante nihil innovetur (vedi can. 335; 428 §1).

- Superfluis sumptis nemo gravari debet (can. 398).

- In ore duorum vel trium testium stet omne verbum (Alessandro III).

 

 

 

 

 

 

N. B. Le citazioni al Codice di diritto canonico sono relative al CIC 1983.