L'espressione "Mare magno" si riferisce alla particolare situazione di privilegio concessa agli ordini mendicanti dalla Sede apostolica. Il Confetti, nella sua opera ha un capitolo intitolato De Mari Magno privilegiorum, in esso riassume tali privilegi in 69 articoli diversi, e cosí si esprime:

«Quamvis Romanorum Pontificum Constitutiones, ac etiam Sedis Apostolicae Decretales Litterae, seu epistolae non sint Canonum Codicibus compaginatae: nihilominus eadem vim, et robur in iudicio, et extra habere dignoscuntur, ac si in corpore iuris essent clausae, et propterea ab omnibus sunt indistincte recipiendae, et inviolabiliter servandae tamquam ipsius Beati Petri divina voce firmatae, sicut eiusmodi sunt omnes litterae Apostolicae (alias Bullae vocatae) Regularium tum privilegia, et indulta concernentes, in huiusmodi collectione impressae, inter quas etiam est Bulla magna quamplurimis privilegiis Apostolicis referta, quae ob illorum ingentem copiam Mare magnum, etiam vulgariter nuncupata est. Hanc autem privilegiorum compilationem nonnullis summi Romani Pontifices suorum praedecessorum privilegia colligendo, et propria quoque desuper addendo conficiendam mandarunt, quam postea Sixtus IIII a se ampliatam, et approbatam fere omnibus Mendicantium ordinibus, mutatis in eo nominibus, specialiter condonavit. Sed omnia privilegia, et indulta, quae in Mare Magno unius ordinis Mendicantium continentur, illa eadem in aliis habetur, ideo brevitatis gratia in praesenti collectione Bulla Maris Magni Praedicatorum, et Minorum dumtaxat impressa fuit. Quae quidem Bulla, necnon aliae omnes supra impressae partim ab originalibus, partim vero ex legitimis transumptis per Praelatos, seu Notarios publicos iuxta facultatem eis traditam authenticatis, fuerunt fideliter extractae». (cfr. CONFETTI B., Privilegiorum Sacrorum Ordinum Fratrum Mendicantium et non Mendicantium Collectio, Venetiis 1616, 280-281).

Tale mare privilegiorum è rintracciabile nella bolla detta Aurea e nella bolla detta Mare Magno, ambedue di Sisto IV, francescano, il cui pontificato si estese dal 1471 al 1484. Per quanto riguarda il Mare magnum si tratta della bolla Regimini universalis Ecclesiae del 31 agosto 1474 (cfr. Bullarium Romanum, V, editio Taurinensis, 217-223). Il Bollario Francescano (cfr. Bullarium Franciscanum, III, Ad Claras Aquas 1949, 266-276) riporta anche la collocazione della bolla nell'Archivio Vaticano: t. 678, f. 17. Per quanto riguarda la Bulla aurea si tratta della Sacri Praedicatorum del 26 luglio 1479. Tale bolla era chiamata aurea dai domenicani e dai frati minori a causa della notevole ampiezza dei privilegi concessi. Per la Sacri Praedicatorum cfr. Bullarium Romanum, V, editio Taurinensis, 278-283.

Pio V confermò i privilegi e li estese con la bolla Etsi Mendicantium Ordines del 16 maggio 1567 (cfr. per tutta la documentazione Bullarium Romanum, ed. taurinensis, VII, 573-595). Sisto V confermò ancora i privilegi dei Frati Minori Osservanti e Conventuali, rispettivamente con le bolle Etsi Mendicantium Ordines del 3 ottobre 1587 e Apostolici muneris sollicitudo del 15 ottobre 1587 (cfr. per entrambe Bullarium Romanum, VIII, editio Taurinensis, 931-933; 934-939. Cfr. etiam WADDING L., Annales Minorum, XXII, Ad Claras Aquas 19342, 170-175). Nel Wadding si afferma:

«Religiosae educationis et beneficiorum in Ordine Minorum gratam ostensurus memoriam, multa voluit Fratribus a se concessa, et confirmata omnino per suos praedecessores data privilegia. Amplissimam itaque edidit diploma, aliorum Pontificum litteras complectens, quibus pleraque adjunxit indulta. A multitudine et qualitate privilegiorum, "Mare Magnum" communiter haec appellatur constitutio, Ordinariis Ecclesiarum Praelatis et Parochis satis invisa» (WADDING L., Annales Minorum, XIV, Ad Claras Aquas 19333, 112).

Il Wadding prosegue col riportare il testo della Regimini Universalis Ecclesiae che conferma la bolla di Papa Eugenio IV, la Licet debitum pastoralis officii del novembre del 1439 (secondo quanto ivi riportato), la quale a sua volta confermava i privilegi di Clemente IV che emanò la bolla Virtute conspicuos del 21 luglio 1265 (secondo quanto riporta il Bollario Romano). La Regimini Universalis Ecclesiae concedeva anche la comunicazione reciproca dei privilegi tra l'Osservanza e l'Ordine dei Predicatori. Cfr. per tutta la materia appena esposta WADDING L., Annales Minorum, XIV, Ad Claras Aquas 19333, 112-127.

Ulteriori informazioni possono essere reperite in HIERONYMUS A SORBO, Compendium privilegiorum Fratrum Minorum et aliorum mendicantium et non mendicantium, Neapoli 1595, pars I, 183-188; 198-200; pars II, 313-316; 326-330. Girolamo da Sorbo nella seconda parte dell'opera testè citata a pag. 327 afferma:

«Tandem quoad hanc materiam Privilegiorum notandum, ut habetur ff. 128 quod Maremagnum dicitur, et est una compilatio multorum Privilegiorum, ibi mixtim, confuseque contentorum. Praedictum autem Mare magnum, seu compilationem fecerunt diversi Summi Pontifices, pro diversis Religionibus, temporibus, colligendo Privilegia praedecessorum, addendo sua. Ideo nos Fratres Minores Alex. IV, Innoc. Clem. Honorius Bonif. VIII Eug. IV singuli suum Magnum. Sed tandem Six. omnia praedictorum Pontificum, insuper addens plura, fecit Magnum Fratrum Minorum incipit, Regimini universalis Ecclesiae».

 

 

 

**